第四篇:澳門的環境綠化用及生物資源 第二部份:生物資源



澳門的動物及其生活環境

李金平

  澳門地域狹小,人口密集。由於人類活動的影響,生物的生存空間和生存條件並不優越。生存於澳門的生物到底有多少呢?答案是:生活於澳門的高等植動物至少超過二千種。
  在澳門地區生存的高等脊椎動物約四百多種,已經鑒定的昆蟲約二百多種,植物超過一千五百種。見表1.
  表1.澳門脊椎動物種數表:


  現將澳門的脊椎動物逐項描述如下。

一、澳門習見魚類


  澳門地處珠江口水域,周圍淺海漁業資源豐富。澳門附近海域異常廣闊,海岸水靜灣圓,海水營養物質含量高,水生生物極其繁盛,魚類資源豐富。
  澳門海域魚類到底有多少,據四十年代澳門海軍軍務廳統計:澳門常見魚類有約三百種。在澳門海事博物館,根據漁民的描述所繪制的簡圖,列示的魚類祇有五十種,缺乏科學性和系統性。根據中國有關硏究院多年的科學調查,廣東沿岸所產的魚類超過三百種,而整個南海海域生活的魚類則逾千種。
  澳門見習魚類,由三種類型組成:一是出現在澳門附近水域的魚類;二是由漁民在外海捕撈,運回澳門出售而在街市常見的魚類;三是從廣東入口的純淡水食用魚類。據作者的調查及查閱有關文獻,澳門習見魚類約三百種。
  常見於澳門的魚類共有三百一十四種,隸屬於二十一目一百零二科二百零二屬,其中鱸形目種類最多,計一百七十五種,佔澳門魚類總數的百分之五十六。澳門魚類中淡水魚類計十六種,海水魚類二百九十八種(見下表),反映澳門魚類中海水魚佔主要優勢。進一步的硏究還發現,秋季出現的魚類種類多於春季出現的魚類種類。
       澳門常見魚類分科目録

名稱     學 名           種数
須鯊科    Orectolobidae        1
真鯊科    Carcharhinidae       2
雙髻鯊科   Sphyrnidae         1
犁頭科   Rhinobatidae        1
團扇科   Platyrhinidae        2
科     Rajidae           1
魟科     Dasyatidae         3
燕魟科    Gymnuridae         2
鱝科     Myliobatidae        1
科    Torpedinidae        1
單鰭科   Narkidae          1  
海鰱科    Elopldae          1
大海鰱科   Megalopldae         1
鮮科     Clupeidae         10
鯷科     Engraulidae        13
寶刀魚    Chirocentridae       2
銀魚科    Salangidae         2
狗母魚科   Synodidae          5
鰻鱺科    Anguillidae         2
康吉鰻科   Congridae          1 
海鰻科    Muraenesocidae       1
蠕鰻科    Echelidae          2
蛇鰻科    Ophichthyidae        6 
蚓鰻科    Moringuidae         1
海鰻科    Muraenidae         2
鯉科     Cyprinadae         7
鰍科     Cobitidae          1 
鯰科     Siluridae          1 
胡鯰科    Clariidae          1
鰻鯰科    Plotosidae         1
海鯰科    Ariidae           3
銀漢魚科   Atherinidae         1
頜針魚科   Belonidae          1
鱵科     Hemirhamphidae       3
犀鱈科    Bregmacerotidae       1
煙管魚科   Fistularidae        2
海龍科    Syngnathidae        1
魣科     Sphyraenidae        1
鯔料     mugilidae          7
馬鮁科    Polyneemidae        2
合鰓魚科   Synbranchidae        1
雙邊魚科   Ambassidae         1
鮨科     Serranidae         7
葉鯛科    Glaucosomidae        1
乳香魚科   Lactariidae         1
大眼鯛科   Priacanthidae        2
天竺鯛科   Apogonidae         7
鱔科     Sillaginidae        2
方頭魚科   Brancdhiostegidae      1
鰺科     Carangidae         19
眼鏡魚科   Menidae           1
烏鯧科    Formionidae         1
軍曹魚科   Rachycentridae       1 
鯕鰍科    Coryphaenidae        1  
石首魚科   Sciaenidae         15
鰏科     Leiognathidae        9
銀鱸科    Gerridae          3
笛鯛科    Lutianidae         7
裸頰鯛科   Lethrinidae         1
鯛科     Sparidae          6           
金線魚科   Nemipteridae        2
錐齒鯛科   pentapodidae        1
石鱸科    Pomadasyidae        1
科     Theraponidae        3
羊魚科    Mullidae          1
雞籠鯧科   Drepanidae         1
金錢魚科   Scatophagidae       1
麗魚科    cichlidae         2
蝴蝶魚科   Chaetodontidae       1
赤刀魚科   Cepolidae         1
雀鯛科    Pomacentridae       1
隆頭魚科   Labridae          4
鸚嘴魚科   Scaridae          1
鯔形鰧科   Mugiloididae        3
鱷齒鰧科   Champsodontidae      1
科     Blenniidae         2
玉筋魚科   Ammodytidae        1
科     Callionymidae       4
籃子魚科   Siganidae         2
刺尾魚科   Acanthuridae        1
帶魚科    Trichiuridae        1
鯖科     Scombridae         2
鮫科     Cybiidae          3
無齒鯧科   Ariommidae         1
鯧科     Stromateidare       2
長鯧科    Centrolophidae       1
塘體魚科   Eleotridae         1
鍛虎魚科   Gobiidae          4 
彈涂魚科   Periophthalmidae      3
虎魚科  Taenioidedae        3
□科     Echeneidae         1 
鱧科     Channidae         1
鮋科     Scorpaenidae        8
毒鮋科    Synanceiidae        2
魴鮄科    Triglidae         5
鯒科     Platycephalidae      6
鮃科     Bothidae          8
鰈科     Pleuronectidae       2
鰨科     Soleidae          2
舌鰨科    Cynoglossidae       8
三刺魨科   Triacanthidae       1 
鱗魨科    Balistidae         1
革魨科    Aluteridae         5
魨科     Tetraodontidae       8
鮟鱇科    Lophiidae         1

二、澳門兩棲類動物


  根據澳門有關部門多年的調查,澳門現存有兩棲動物七種,其中以黑眶蟾蜍數量最多,貢德氏蛙次之,個體最小者爲錦姬蛙。名錄如下:

名稱        俗名        學 名
1:黑眶蟾蜍    (癩蛤蟆)   Bato melanostictus
2:虎皮蛙     (田雞)    Rana tigrina rugulosa
3:貢德氏蛙    (油拐)    Rama guentheri
4:澤蛙             Rana limnocharis
5:棕樹蛙     (沼蛙)    Poiypedates leucomystax leucomystax
6:錦姬蛙             Microphyla ornata
7:亞洲錦蛙            Kaloula pulchra

三:澳門爬行類動物


  澳門爬行類動物共有二十種,其中蛇類有十五種,其它爲龜類和蜥蜴類。都是一些個體較小的爬行類動物。

名 稱          學 名
1:眼鏡蛇、飯鏟頭     Naja naja atra
2:金環蛇、金腳帶     Bungarus fasciatus Schneider
3:銀環蛇、銀腳帶     Bungarus multicinctus Blyth
4:白唇竹葉靑、靑竹蛇   Trimeresurus albolabris Gray
5:繁花林蛇        boiga multimaculta Boie
6:紅樹林水蛇       Enhydris bennetti Gary
7:蟒蛇          Python molurus bivittatu Schlegel
8:盲蛇、鐵線蛇      Typhlina bramina
9:灰鼠蛇、過樹榕     Ptyas korros Schlegel
10:滑鼠蛇、長標      Ptyas mucosus Linnaeus
11:臺灣小頭蛇       Oligodon formosanus Giinther
12:漁游蛇、草花蛇     Natrix piscator Schneider
13:草游蛇         Natrix stolata Linnaeus
14:三索錦蛇        Elaphe radiata Schlegel
15:細白環蛇        Lycodon subcinctus Boi
16:石龍子         Eumecus chinensis
17:四線石龍子       Eumeces quadrilineatus
18:雷公蛇(雞冠蛇)    Calotes Versicolor
19:泥龜(烏龜)      Chinemys reevesi
20:大頭龜(平胸龜)    Platysternon megacephalum

四、澳門的鳥類


  澳門的鳥類約有九十多種,一部分生活在澳門的山上,另一部分生活在水邊。在澳門殘留的紅樹林中,有不少鳥類出沒。玆將見於澳門的部分鳥類列表如下:

名 稱          學 名
1:麻雀          Passer montanus
2:相思鳥         Zosterops japonica
3:紅點亥         Luscinia calliope
4:麻鷹          Mihurus migirans
5:食雀鷹         Falcotinnun culus
6:鳳頭雀鷹        Aviceda Leuphotes
7:巨貓頭鷹        Bubo bubo
8:牛背鷺(白鶴)     Bubulcus ilis
9:蒼鷺          Ardea cinerea cincrea
10:藍喜雀        Urocissa erythrorhyncha
11:白胸魚郎       Halcyon smyrnensis
12:斑點魚郎       Ceryle rudis
13:裁縫鳥        Arthotomus sutorius
14:灰伯勞        Lanius tephrotus
15:松雞         Carrulus glandarius
16:綠頭鴨        Anas platyrhynchos
17:羅紋鴨        Anas falcata
18:紫嘯鶇        Myiphoneus caerulew
19:黑水雞        Gallinula chloropus
20:孔雀         Pavo muticus imperator
21:夜鷺(夜游鷺)    Nycticorax nycticorax nyxticorax
22:八聲杜鵑       Cuculus merulinus
23:山斑鳩        Streptopelia orientalis orientalis
24:书眉         Garrulas canorus
25:珠頸斑鳩       Streptopelis chinensis
26:家燕         Hirundo rustica
27:八哥         Aeridotheres cristatellus
28:鵲鴝         Copsyxhus saularis
29:小鸞        Podiceps ruficolli
30:池鷺         Ardeola baechus
31:白鷺         Egretta garzetta
32:綠鷺         Butorides strialus amurensis
33:綠翅鴨        Anas acuta
34:沙錐         Capella sp.
35:灰雀         Cyanopica sp.
36:海鷗         Larus cauns Ramtschatschensis

五、哺乳類動物


  見於澳門的哺乳類動物共有二十種,十五種爲陸棲,兩種鮮見於澳門附近海域中。較常見的有下列數種:

名 稱       學 名
1:果子狸      Paguna larvata
2:赤腹松鼠     Callosciurus erythraeus
3:穿山甲      Manis pentadactyla
4:黃鼠狼      Mustela Sibirica
5:七間狸      Paguma Larvata
6:水獺       Lutra Lutra
7:棕果蝠      Rousettus leschenaulti
8:狗臉蝠      Cynopterus sphinx
9:刺猬       Erinaceus europaeus
10:中華白海豚   Sousa chinensis
11:江豚      Sousa sp.

六、澳門的生物環境


  澳門地處熱帶北端,夏季高溫潮濕,冬季溫暖,生境條件,十分優越,有利於植物的生長和發育,決定了澳門植物種類的豐富性。在澳門經鑒定的植物已超過一千五百種。政府近十多年來至力綠化造林,造林面積逾四十萬平方米,使綠化面積增加了百分之七十,森林植被覆蓋良好。
  澳門因離大陸近,開發較早。由於人們活動的影響,原始森林已根本不存在,目前林木以人工爲主,主體樹種較簡單。生活在這種環境中的動物種類的生長發育受到一定的限制,種類和數量都有限。路環和氹仔林木繁茂,動植物種類較多,但由於植物的生長量較小,食物鏈較爲單純,個體較大型的動物無法生存。然而澳門地小人多,動植物生存的空間正受到嚴重威脅。澳門紅樹林的面積已大爲縮小,棲息在紅樹林的動物和鳥類數量明顯下降。由於環境污染的影響,澳門周圍的魚類和鳥類也越來越小,養蠔業已絕跡。
  在澳門,有屬於國家一類保護動物的中華白海豚,二類保護動物的食雀鷹,三類保護動物的穿山甲等珍稀動物,它們的生存空間和食物供應都十分嚴峻,瀕於滅絕,巳很難見到。